Đầu xuân kể chuyện bốn mùa. Ý nghĩa từng loài cây trong văn hóa dân gian. Tại sao người xưa dùng Mai, Lan, Cúc, Trúc tượng trưng cho bốn mùa Xuân Hạ Thu Đông. full-width
Hoa Mai (Mùa Xuân)
Hoa mai thường gắn liền với mùa xuân, đặc biệt phổ biến ở miền Nam Việt Nam. Sắc vàng rực rỡ của mai tượng trưng cho sự phú quý, thịnh vượng và niềm vui trong năm mới. Theo quan niệm xưa, hoa mai càng nở nhiều cánh thì năm mới càng sung túc, thuận lợi. Lý do chọn mai cho mùa xuân thay vì hoa khác là vì mai có khả năng chịu được thời tiết khắc nghiệt, nở hoa đúng dịp khi xuân đến, tượng trưng cho sức sống mạnh mẽ và sự hồi sinh của thiên nhiên sau mùa đông.
Hoa Lan (Mùa Hạ)
Hoa lan được xem là biểu tượng của vẻ đẹp thanh tao, sang trọng và cao quý. Trong văn hóa Việt, lan không chỉ đại diện cho sự tao nhã mà còn là biểu trưng cho phẩm chất trong sạch, thăng hoa của con người trước cuộc sống. Lan thường nở vào mùa hạ, khi khí hậu nóng bức nhưng hoa vẫn giữ được vẻ thanh thoát và tươi đẹp. Chính điều này khiến lan trở thành biểu tượng cho tinh thần kiên cường và sự thanh cao giữa thử thách.
Hoa Cúc (Mùa Thu)
Hoa cúc, đặc biệt là cúc vàng, xuất hiện nhiều vào mùa thu, mang vẻ đẹp giản dị nhưng không kém phần cao quý. Trong dân gian, cúc là biểu tượng của sự trường thọ, phúc lộc và thanh khiết. Cúc được chọn thay cho nhiều loài hoa khác bởi khả năng chịu lạnh tốt và nở rộ khi tiết trời bắt đầu se lạnh. Hình ảnh hoa cúc gắn với sự bền bỉ, dẻo dai, tượng trưng cho phẩm chất thanh cao và lòng kiên nhẫn của con người.
Cây Trúc (Mùa Đông)
Trúc thuộc họ tre, thân rỗng nhưng rất bền chắc, sống xanh tốt quanh năm. Trong dân gian, trúc là biểu tượng cho sự ngay thẳng, kiên cường và phẩm chất bất khuất của người quân tử. Trúc được dùng thay cho cây khác vì khả năng sống bền bỉ qua mùa đông giá lạnh. Sự mềm mại nhưng vững chắc của trúc thể hiện tinh thần linh hoạt nhưng không khuất phục trước nghịch cảnh.
Nguồn gốc và sự phổ biến
Bộ tứ Mai – Lan – Cúc – Trúc được du nhập từ văn hóa Trung Hoa, nhưng đã sớm trở thành biểu tượng quen thuộc trong văn hóa Việt Nam. Chúng xuất hiện phổ biến từ thời Lý – Trần (thế kỷ XI – XIII), gắn liền với nghệ thuật trang trí trong kiến trúc đình chùa, đồ gốm, tranh thêu và thơ ca. Người Việt không chỉ sử dụng bộ tứ này trong nghệ thuật mà còn xem chúng như biểu tượng phong thủy mang lại sự may mắn, hài hòa và thịnh vượng.
Tại sao không dùng cây, hoa khác?
Bộ Mai – Lan – Cúc – Trúc được chọn không chỉ vì vẻ đẹp tự nhiên mà còn bởi ý nghĩa triết lý sâu sắc.
- Tính tượng trưng: Mỗi loài cây tương ứng với một mùa trong năm, tạo nên sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người.
- Phẩm chất cao quý: Các cây này đại diện cho đức tính tốt đẹp như thanh cao (mai, lan), kiên nhẫn (cúc), và ngay thẳng (trúc).
- Khả năng thích nghi: Chúng đều có sức sống mạnh mẽ, vượt qua điều kiện khắc nghiệt của từng mùa.
Việc chọn Mai thay vì Đào cho mùa xuân ở miền Nam, chẳng hạn, cũng phản ánh sự thích nghi với khí hậu. Trong khi đào ưa lạnh và phổ biến ở miền Bắc, mai chịu được khí hậu nắng nóng, khô ráo ở miền Nam, trở thành biểu tượng xuân đặc trưng của vùng đất này.
Bộ tứ Mai – Lan – Cúc – Trúc không chỉ là hình ảnh trang trí đẹp mắt mà còn mang giá trị tinh thần sâu sắc trong văn hóa dân gian Việt Nam. Chúng thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên, đồng thời tôn vinh những phẩm chất cao quý, bền bỉ mà người Việt luôn trân trọng.
Phong thủy trong tranh treo tường, hay bình phong, trang trí hoa văn gốm, chạm khắc gỗ đều mang dáng dấp và hơi thở của bốn mùa với mong muốn mang đến cuộc sống thanh tao, kiên trì, chính trực và mạnh mẽ ngay thẳng.
0 Comments